Integracja sensoryczna to proces zachodzący w ośrodkowym układzie nerwowym u każdego człowieka. Polega ona na przyjmowaniu i analizowaniu przez mózg informacji docierających do organizmu ze wszystkich układów zmysłowych. Do naszego organizmu docierają jedynie informacje przekazywane przez zmysły. Dzięki nim możemy poznać siebie i nasze otoczenie. Proces integracji sensorycznej pozwala człowiekowi właściwe zareagować na nową dla niego sytuację, a następnie użyć poprzedniego zachowania w sytuacji podobnej. Proces integracji sensorycznej pozwala nam uczyć się różnych zachowań dzięki, którym możemy zaadoptować się do nieznanych nam warunków.

Informacje zmysłowe integrują się już w okresie życia płodowego. Proces ten rozwija się najintensywniej do 7 - 10 roku życia. Dlatego też terapia integracji sensorycznej kierowana jest przede wszystkim do dzieci w wieku niemowlęcym, przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym. W tym okresie nieprawidłowe procesy integracji sensorycznej szybko i skutecznie poddają się usprawnianiu. W wielu przypadkach możliwa jest całkowita eliminacja zaburzeń. Wiąże się to z plastycznością układu nerwowego, która w tym okresie jest największa. Terapię integracji sensorycznej stosuje się także u dzieci starszych, a nawet u dorosłych.

Integracja sensoryczna przebiega w kilku etapach, następujących jeden po drugim. Bazowymi zmysłami dla rozwoju człowieka, których zwykle nie jesteśmy świadomi, są układ przedsionkowy (równowagi), układ proprioceptywny (czucia głębokiego), układ czucia powierzchownego (dotyku). Prawidłowa integracja informacji z tych układów warunkuje prawidłowy dalszy rozwój psychoruchowy dziecka, jak i dalszy rozwój integracji sensorycznej. Integracja wrażeń z układów bazowych odpowiada za napięcie mięśniowe i utrzymanie właściwej dla malutkiego dziecka postawy, daje poczucie bezpieczeństwa grawitacyjnego, umożliwia odkrywanie przez dziecko granic jego ciała, umożliwia ssanie. Dzięki temu niemowlę wchodzi w relacje ze swoją mamą, czuje się bezpiecznie. Właściwe funkcjonowanie układów bazowych warunkuje dalszy, prawidłowy rozwój psychoruchowy dziecka. Czuje ono swoje ciało i może zaplanować ruch, utrzymuje równowagę, potrafi skupić uwagę. Następnie, dzięki nabytym wcześniej umiejętnościom, zaczyna mówić, poruszać się w skoordynowany sposób, dostrzegać otoczenie. Kończący się proces integracji sensorycznej gwarantuje nam wiele umiejętności, m. in. koncentrację uwagi, zdolność do nauki, do rozumienia i myślenia, pozwala akceptować i kontrolować siebie.

Jeśli, w czasie rozwoju integracji sensorycznej, przekazywanie i łączenie się informacji zmysłowych w układzie nerwowym jest nieprawidłowe, wówczas proces integracji sensorycznej zostaje zaburzony. W wyniku tego nie jest możliwa realizacja potencjału ukrytego w każdym dziecku. Pojawiają się różne trudności. Są to m. in. problemy emocjonalne, niezgrabność ruchowa, obronność dotykowa, słuchowa czy węchowa, trudności z koncentracją uwagi, agresja, nadpobudliwość psychoruchowa.

Im wcześniej zauważysz zaburzenia integracji sensorycznej u Twojego dziecka i podejmiesz odpowiednie kroki, tym efekty usprawniania będą szybciej widoczne, a trudności jakie przejawia dziecko zaczną się wycofywać. Trudności pojawiające się u dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej nie są zależne od ich charakteru czy chęci. Dzieci nie mają nad nimi najczęściej żadnej kontroli. Trudności nie wynikają też z braku umiejętności wychowawczych u rodziców czy opiekunów. Są natomiast często nieakceptowane społecznie. Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej może być postrzegane jako leniwe, dziwne, nieporadne, niechlujne, źle wychowane, agresywne, nieprzewidywalne w zachowaniu, unikające kontaktów społecznych. Z czasem zaczyna wierzyć w to, co słyszy osobie samym. Często w konsekwencji ma niską samoocenę, jest samotne w grupie przedszkolnej czy w klasie, emocjonalnie interpretuje i przeżywa swoje trudności.

Co może świadczyć o zaburzeniach integracji sensorycznej?

Jeśli Twoje dziecko:

• nie lubi przytulania, całowania
• bardzo protestuje przy obcinaniu paznokci, myciu głowy, czesaniu, nie chce myć zębów
• nie toleruje metek przy ubraniach, lubi długie nogawki i rękawy
• przyjmuje pokarmy tylko o określonej konsystencji
• często mówi, że ktoś lub coś brzydko pachnie
• jest wątłe, delikatne
• nie lubi ruchu, nie lubi się huśtać, kręcić na karuzeli, woli pozostawać w stabilnej pozycji
• cierpi na chorobę lokomocyjną
• przewodzi grupie rówieśników, chętnej przebywa z dziećmi młodszymi lub starszymi, lubi rozkazywać i wysługiwać się innymi
• poszukuje mocnych wrażeń, lubi się mocować, skakać z wysokości, wdaje się w bójki, nie czuje gdy się skaleczy
• jest bardzo aktywne ruchowo, ciągle biega, podskakuje, kręci się
• nie potrafi skoncentrować się, nie słyszy poleceń, bardzo szybko się rozprasza, słyszy dźwięki z otoczenia, na które inni nie zwracają uwagi
• często potyka się, obija o meble, przewraca się
• jest nieporadne, bardzo często nie wie, jak wykonać prostą czynność, przy niepowodzeniach szybko zniechęca się, denerwuje się, płacze
• bardzo długo się ubiera, nie potrafi zapinać guzików, wiązać sznurowadeł
• nie lubi nowych ubrań
• przy posiłkach brudzi się, je niechlujnie
• brzydko pisze, maluje, myli i gubi litery, wersy, nie nadąża z przepisywaniem, nie mieści się w linijkach
• ma trudności z czytaniem i liczeniem, trze i mruga oczami, szybko się męczy

Jeśli, wśród wyżej wymienionych postaw, odnajdujesz swoje dziecko, warto skontaktować się z terapeutą integracji sensorycznej. Pomoże on wykluczyć bądź też potwierdzić zaburzenia integracji sensorycznej.

Gabinet Terapii Integracji Sensorycznej BALANS oferuje usługi z zakresu diagnozy i terapii integracji sensorycznej u dzieci oraz konsultacji dla rodziców.

Przed przystąpieniem do terapii konieczne jest przeprowadzenie diagnozy. Odbywa się ona w czasie 3 – 4 jednogodzinnych spotkań. Obejmuje przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z rodzicami, przeprowadzenie Południowokalifornijskich Testów Integracji Sensorycznej i Obserwacji Klinicznej. Ma na celu wskazać, które z układów zmysłowych funkcjonują nieprawidłowo i w jakich obszarach rozwoju należy wspomóc dziecko.

Na podstawie diagnozy możliwe jest zaplanowanie terapii oraz określenie domowego programu usprawniania.

Terapia integracji sensorycznej prowadzona jest indywidualnie, na sali znajduje się jedynie dziecko i terapeuta. Tylko w takiej sytuacji możliwy jest dobór właściwych dla dziecka zadań, ćwiczeń i zabaw, które zaspokoją jego potrzeby i tym samym skutecznie znormalizują procesy integracji sensorycznej. Dzieci nie ćwiczą konkretnych czynności życia codziennego. Wykonując proponowane zadania stymulują układ nerwowy, regulują jego funkcjonowanie. Skutkiem tego jest wyrównanie deficytów w zakresie integracji sensorycznej oraz wycofanie się trudności, z jakimi dziecko zgłosiło się na terapię. Zajęcia terapeutyczne odbywają się z użyciem specjalistycznego, niezwykle atrakcyjnego dla dziecka, sprzętu podwieszanego, stymulującego przede wszystkim zmysły bazowe. Proponowane zadania dostosowane są do poziomu rozwoju psychoruchowego dziecka i w odpowiedni sposób stymulują lub hamują aktywność określonych układów zmysłowych. Cel każdego zadania, który dziecko ma osiągnąć, jest na tyle łatwy, by dziecko mogło sprostać wymaganiom dzięki umiejętnościom, które już posiada. Jest też na tyle trudny, by stanowił motywację do podjęcia starań, a starania te dalej rozwijały możliwości dziecka. Dziecko osiągając cel czuje satysfakcję, podnosi swoją samoocenę.